آرزوی مرگ برای دشمنان؛ مبنای قرآنی و روایی در اسلام

۱. مقدمه

۱.۱. تعریف لعن، نفرین و آرزوی مرگ در منابع اسلامی

اسلام، مفاهیم «لعن»، «نفرین» و «آرزوی مرگ برای دشمنان» را در بستر دقیق معرفتی و اعتقادی معنا کرده است.
لعن به‌معنای دوری همیشگی از رحمت خدا است. نفرین به‌عنوان یک خواست منفی علیه ظلم، در روایات اهل بیت جایگاه ویژه‌ای دارد. همچنین، آرزوی مرگ برای دشمنان یکی از اشکال مشروع مقاومت در برابر ظلم و فساد است که در قرآن نیز تکرار شده است.
مؤمن، زمانی که با دشمنی آشکار کفر، نفاق و ظلم مواجه می‌شود، حق دارد نابودی و هلاکت آنان را از خدا بخواهد. برای نمونه، آیاتی نظیر «لعنهم الله» و «ربنا اطمس على أموالهم» صراحتاً چنین مفاهیمی را تأیید می‌کنند.

۱.۲. جایگاه دشمن‌شناسی در قرآن و مکتب اهل بیت (ع)

قرآن کریم، شناخت دشمن را یکی از ارکان دفاع از دین معرفی می‌کند. خداوند، مؤمنان را به «عداوت شیطان»، «دشمنی منافقان» و «حرب با کافران» آگاه می‌سازد.
اهل بیت علیهم‌السلام نیز همواره بر شناخت دقیق دشمنان دین تأکید کرده‌اند. برائت از دشمنان خدا، شرط ایمان است نه یک انتخاب شخصی.
امام صادق علیه‌السلام فرمود: «هل الدین إلا الحب فی الله و البغض فی الله؟» یعنی دین چیزی جز محبت و نفرت الهی نیست. در این مکتب، دشمن اهل بیت همان دشمن خدا و پیامبر است و آرزوی مرگ برای او نوعی عبادت و اعلام مرز ایمان شمرده می‌شود.

۱.۳. مقدمه‌ای بر شعارهای سیاسی ـ اعتقادی مانند «مرگ بر آمریکا»

شعار «مرگ بر آمریکا» تنها یک عبارت سیاسی نیست؛ این شعار، ترجمان امروزی آیه «قاتلوهم یعذبهم الله بأیدیکم» است. ملت‌های مسلمان، با این شعار، نه‌تنها دشمنی خود با استکبار را فریاد می‌زنند، بلکه آرزوی مرگ برای دشمنان دین را نیز به زبان می‌آورند.
شعار مرگ بر آمریکا، بر پایه آموزه‌های قرآنی و روایی شکل گرفته است. در این شعار، مفاهیمی مانند لعن دشمنان خدا، نفرین در اسلام، و مبارزه با طاغوت به‌صورت کاملاً شرعی و روشن حضور دارند.

۲. مبانی قرآنی لعن و آرزوی مرگ برای دشمنان خدا

۲.۱. لعن بر کافران و منافقان (بررسی آیاتی مانند نساء:۵۲، احزاب:۶۴)

خداوند در آیه ۵۲ سوره نساء می‌فرماید:
«أُوْلَٰئِكَ ٱلَّذِينَ لَعَنَهُمُ ٱللَّهُ وَمَن يَلْعَنِ ٱللَّهُ فَلَن تَجِدَ لَهُۥ نَصِيرًا»
در این آیه، لعن الهی بر کافران بیان شده و هیچ امدادی برای آنان وعده داده نشده است.

در سوره احزاب، آیه ۶۴ نیز آمده است:
«إِنَّ ٱللَّهَ لَعَنَ ٱلْكَـٰفِرِينَ وَأَعَدَّ لَهُمْ سَعِيرًا»
این آیه، به‌روشنی لعن الهی را بر کافران مستقر می‌داند و نشان می‌دهد که قرآن، آرزوی مرگ برای دشمنان را نه‌تنها نفی نمی‌کند، بلکه تأیید نیز می‌نماید.

مؤمن، هنگامی که دشمنی آشکار با خدا و دین را مشاهده می‌کند، با استناد به این آیات، می‌تواند با اطمینان قلبی، این دشمنان را لعن کند.

۲.۲. نفرین پیامبران بر ظالمان (مانند نوح، موسی، ابراهیم)

قرآن کریم داستان‌های پیامبران را با محوریت نفرین در اسلام و نابودی دشمنان حق بیان می‌کند.
>>حضرت نوح علیه‌السلام پس از قرن‌ها دعوت و صبر، چنین دعا کرد:«رَبِّ لَا تَذَرْ عَلَى ٱلْأَرْضِ مِنَ ٱلْكَـٰفِرِينَ دَيَّارًا» (نوح: ۲۶)
این نفرین نه‌تنها رد نشده، بلکه به عنوان بخشی از روایت حق‌طلبی و مقاومت معرفی شده است.

حضرت موسی علیه‌السلام نیز در برابر فرعون دعا کرد:
«رَبَّنَا ٱطْمِسْ عَلَىٰٓ أَمْوَٰلِهِمْ وَٱشْدُدْ عَلَىٰ قُلُوبِهِمْ فَلَا يُؤْمِنُواْ حَتَّىٰ يَرَوُاْ ٱلْعَذَابَ ٱلْأَلِيمَ» (یونس: ۸۸)
این دعا نمونه‌ای آشکار از آرزوی مرگ برای دشمنان و درخواست نابودی آنان از خداوند است.

حضرت ابراهیم علیه‌السلام نیز پس از اتمام حجت، از خداوند خواست تا دشمنان دین را هلاک کند.
این رفتار مطابق سیره توحیدی است.

۲.۳. دعا بر ضد دشمنان در قرآن: «ربنا اطمس على أموالهم…» (یونس:۸۸)

دعای حضرت موسی، نقطه اوج نفرین در اسلام و تبلور عملی شعار مرگ بر دشمنان خدا است. وی نه‌تنها برای مرگ فرعون دعا می‌کند، بلکه خواهان زوال کامل دارایی‌ها و خشکی دل‌های دشمنان می‌شود.

این آیه، بیانگر مشروعیت کامل آرزوی مرگ برای دشمنان و نابودی آن‌ها از منظر توحیدی است. چنین دعایی، هم سیاسی است و هم عبادی. امروز نیز وقتی مسلمانان شعار «مرگ بر آمریکا» سر می‌دهند، همان روح دعای موسی را زنده می‌کنند.

۲.۴. سنت عذاب الهی برای مستکبران و کفار حربی

سنت الهی در قرآن، نابودی حتمی مستکبران و کفارِ حربی است. آیاتی همچون:
«فَأَخَذَهُمُ ٱللَّهُ بِذُنُوبِهِمْ» (آل عمران:۱۱) و «فَكُلاًّ أَخَذْنَا بِذَنبِهِ» (عنکبوت:۴۰)
اثبات می‌کنند که نابودی دشمنان خدا، نتیجه طبیعی اعمال آن‌ها و بخشی از سنت جاری الهی است.

در این چارچوب، آرزوی مرگ برای دشمنان نه‌تنها با آموزه‌های اسلامی هماهنگ است، بلکه از نظر قرآنی، زمینه‌ای برای وعده‌ی تحقق عدالت الهی محسوب می‌شود.

۳. روایات شیعه درباره لعن و مرگ‌طلبی برای دشمنان

۳.۱. سخنان امام علی (ع) درباره لعن و نفرین دشمنان

امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام همواره در برابر ظلم، موضع شفاف داشت. ایشان دشمنان اسلام را «اُسُّ الضلال» و «دُعات النار» معرفی کرد. در خطبه ۱۰۹ نهج‌البلاغه، امام علیه‌السلام فرمود:
«اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْتَعِينُكَ عَلَى الظَّالِمِ الْمُتَعَدِّي وَالْبَاغِي الْعَنِيدِ»
این دعا، نمونه‌ای روشن از نفرین در اسلام و تقاضای عذاب برای دشمنان خدا است. امام علی علیه‌السلام، نه‌تنها ظلم را محکوم کرد، بلکه لعن و نفرین را وسیله دفاع از حق دانست.

سخنان امام، امروز نیز برای مؤمنانی که شعار آرزوی مرگ برای دشمنان را بر زبان دارند، حجت است.

۳.۲. زیارت عاشورا و لعن‌های صریح بر دشمنان اهل بیت

زیارت عاشورا، یکی از متون رسمی شیعه در اظهار آرزوی مرگ برای دشمنان است. این زیارت، بیش از ۳۰ بار لعن صریح بر قاتلان امام حسین علیه‌السلام، بنی‌امیه، آل‌زیاد و پیروان ظلم می‌فرستد.
عبارت معروف «اللَّهُمَّ الْعَنْ أَوَّلَ ظَالِمٍ ظَلَمَ حَقَّ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ» آغاز این موج لعن است. این دعا، نه‌فقط ابراز تنفر، بلکه اعلام موضع الهی مؤمن در برابر باطل است.

شیعه، با خواندن این زیارت، روح شعار مرگ بر آمریکا را با زبان دعا احیا می‌کند. دشمنانی که امروز در لباس سیاست جهانی، مظاهر همان ظلم تاریخی هستند.

۳.۳. دعای صنمی قریش و نفرین بر غاصبان خلافت

دعای «صنمی قریش» از امام هادی علیه‌السلام نقل شده و در آن، صریح‌ترین نفرین در اسلام بر ابوبکر و عمر آمده است. در بخشی از دعا می‌خوانیم:
«اللّهُمّ الْعَنْ صَنَمَيْ قُرَيْشٍ وَجِبْتَيْهَا وَطَاغُوتَيْهَا وَإِفْكَيْهَا… وَأَوَّلَ ظَالِمٍ ظَلَمَ حَقَّ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ»
این دعا، غاصبان خلافت را منشأ تمام فتنه‌ها معرفی می‌کند. در فرهنگ شیعه، این نفرین، نه‌فقط مشروع، بلکه مستحب است.

دعای صنمی قریش، روح همان آرزوی مرگ برای دشمنان را دارد که امروز در قالب شعار مرگ بر آمریکا ادامه یافته است.

۳.۴. دعای ندبه و درخواست عذاب بر قاتلان اهل بیت

دعای ندبه، روایت غم‌نامه فراق امام عصر است، اما در دل خود، محتوای عمیق لعن و نفرین نیز دارد. امام در این دعا می‌فرماید:
«أین قاتل النفس الزکیة؟ أین طالب بدم المقتول بکربلا؟»
دعای ندبه، خونخواهی، عدالت‌خواهی و نابودی دشمنان خدا را مطالبه می‌کند.

آرزوی مرگ برای دشمنان در این دعا به‌صورت درخواست ظهور و اجرای وعده الهی در ریشه‌کنی ظلم ظاهر می‌شود. مؤمن منتظر، تنها دعا نمی‌کند؛ بلکه در قلب و زبان، دشمنی با ظالم را حفظ می‌کند.

۳.۵. نقش دعای جوشن کبیر در تعیین صفات دشمنان خدا

دعای جوشن کبیر، مجموعه‌ای از ۱۰۰ بند از نام‌ها و صفات الهی است. این دعا، مؤمن را با صفاتی چون «یا منتقم»، «یا قهار»، «یا جبار»، «یا شدید العقاب» آشنا می‌کند. هر کدام از این صفات، پاسخی الهی به ظلم است.

زمانی که فردی به اسم «یا منتقم» پناه می‌برد، در واقع، آرزوی مرگ برای دشمنان را با نگاهی توحیدی بیان می‌کند. این دعا، گرچه شامل نفرین صریح نیست، اما روح آن با نفرین در اسلام همسو است.

شعارهای امروزی مانند مرگ بر آمریکا و مرگ بر اسرائیل، ادامه طبیعی همین روح دعا هستند. این شعارها، ترجمان زندهٔ صفات منتقم و قهار الهی در بستر اجتماعی‌اند.

۴. تطبیق شعار «مرگ بر آمریکا، اسرائیل، انگلیس، صدام، منافقین» با قرآن و روایات

۴.۱. آمریکا و اسرائیل به‌عنوان مصادیق استعمار و استکبار در عصر حاضر

آمریکا و اسرائیل، دو نماد روشن استکبار جهانی هستند. ظلم، قتل، اشغال سرزمین‌های اسلامی و حمایت از رژیم‌های دیکتاتور، مهم‌ترین شاخصه‌های این دو کشور است. شعار مرگ بر آمریکا و مرگ بر اسرائیل در اصل، مصداقی از آرزوی مرگ برای دشمنان خدا است که ریشه در آیات قرآن دارد.

خداوند در قرآن می‌فرماید:
«وَلَا تَرْكَنُوا إِلَى ٱلَّذِينَ ظَلَمُوا فَتَمَسَّكُمُ ٱلنَّارُ» (هود:۱۱۳)
این آیه، همراهی با ظالمان را نیز محکوم می‌کند؛ چه رسد به سکوت در برابر آن‌ها.

در این چارچوب، هر مسلمان حق دارد دشمنان خدا را نفرین کند. برای بررسی بیشتر، به بخش لعن در قرآن رجوع کن.

۴.۲. صدام و منافقین: دشمنان خونی تشیع و مصادیق ظلم

صدام، قاتل هزاران شیعه، و منافقین، خائنان به دین و ملت ایران هستند. تاریخ، جنایات آنان را فراموش نمی‌کند. امام خمینی، صدام را «شقی‌ترین خلق خدا» نامید و درباره منافقین فرمود: «این‌ها از کفار بدترند.»

نفرین بر صدام، بخشی از فرهنگ مقاومت شد. مردم ایران در دوران جنگ تحمیلی، هر شب با دعا و ناله، نابودی او را از خدا می‌خواستند. این همان آرزوی مرگ برای دشمنان است که امروز نیز در برابر خائنانی چون منافقین جریان دارد.

۴.۳. انگلیس و سیاست تفرقه‌اندازانه در جهان اسلام

انگلیس، در طول تاریخ معاصر، بذر تفرقه بین شیعه و سنی را کاشت. استعمار این کشور، تجزیه کشورهای اسلامی، ترویج انحرافات دینی و ایجاد رژیم صهیونیستی را رقم زد. سکوت در برابر چنین دشمنی، خلاف قرآن و عقل است.

شعار مرگ بر انگلیس، نتیجه شناخت دقیق دشمن است. نفرین در اسلام، فقط به دوران جاهلیت تعلق ندارد. امروز نیز دشمنان اسلام در لباس مدرن ظاهر می‌شوند.

۴.۴. «هلک فرعون و من قبله»؛ نگاه تطبیقی بین ظالمان گذشته و امروز

قرآن در آیه ۵۴ سوره انفال می‌گوید:
«کدأبِ آلِ فِرْعَوْنَ وَٱلَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ… فَأَخَذَهُمُ ٱللَّهُ بِذُنُوبِهِمْ»
فرعون، نمرود، عاد، ثمود و دیگر طاغوت‌های تاریخ نابود شدند. این نابودی، با دعای انبیا و نفرین مؤمنان آغاز شد. خداوند، سنت خود را در عذاب ظالمان حفظ کرده است.

دشمنان امروز، همان خوی فرعونی را دارند. آمریکا، اسرائیل، انگلیس، صدام و منافقین، فرعون‌های قرن حاضرند. نابودی آنان، تحقق وعده الهی است.

۴.۵. از «لعنة الله علی الظالمین» تا «الموت لأعداء الله»؛ اتصال مفهومی

قرآن، لعن ظالمان را وظیفه مؤمنان می‌داند. عبارت «لعنة الله علی الظالمین» در ده‌ها آیه آمده است. این لعن، امروز در قالب شعار الموت لأعداء الله و شعار مرگ بر آمریکا زنده است.

هیچ تفاوتی میان لعن قرآن و لعن امروز وجود ندارد. مؤمن، فقط زبانش را تغییر داده، نه مفهوم را. دشمن خدا، هر اسمی داشته باشد، باید لعن شود. این حقیقت، در دعای صنمی قریش، زیارت عاشورا و دعای ندبه منعکس شده است.

۵. آداب و شرایط فقهی لعن و مرگ‌طلبی در فقه شیعه

۵.۱. لعن علنی و غیرعلنی؛ نظر فقها

فقهای شیعه، لعن را مجاز و در مواردی مستحب می‌دانند. اگرچه همه علما لعن را جایز شمرده‌اند، اما دربارۀ شیوه آن اختلاف‌هایی دارند. برخی لعن را در محافل خصوصی جایز می‌دانند، برخی دیگر در محافل عمومی نیز آن را تجویز کرده‌اند.
آیت‌الله خویی، لعن را در صورتی که موجب مفسده نشود، علنی نیز جایز می‌داند. امام خمینی نیز در مواردی که دشمنی آشکار است، لعن علنی را نه‌تنها روا، بلکه ضروری می‌داند.
این فتواها، مشروعیت شعار مرگ بر آمریکا را در قالب لعن عمومی تأیید می‌کنند. مؤمن، در برابر ظلم، نباید سکوت کند.

۵.۲. تمایز میان لعن فردی و لعن جریانی (کفر، نفاق، ظلم)

فقه شیعه، میان لعن بر افراد خاص و لعن بر جریان‌های ظلم تفاوت قائل است. لعن فردی، معمولاً مشروط به شناخت دقیق از شخص است. اما لعن جریانی مانند کفر، نفاق، استکبار، غصب، ظلم بدون محدودیت توصیه می‌شود.

امام صادق علیه‌السلام فرمود:
«لعن الله قاتلی الحسین»
در این روایت، لعن شامل یک جریان می‌شود نه فقط یک فرد خاص. این نگاه، مبنای دینی شعارهایی مانند مرگ بر اسرائیل و مرگ بر آمریکا است.
در واقع، آرزوی مرگ برای دشمنان در این قالب، یک تحلیل عقیدتی است نه صرفاً یک احساس خشم.

۵.۳. جایگاه زمان و مکان در مشروعیت لعن (عاشورا، جمعه، دعاها)

زمان و مکان، نقش مهمی در تأثیرگذاری لعن و نفرین در اسلام دارد. اهل بیت علیهم‌السلام، زمان‌هایی مانند روز عاشورا، شب جمعه و مکان‌هایی چون مکه، کربلا، مساجد و مجالس اهل بیت را برای اظهار برائت از دشمنان خدا توصیه کرده‌اند.

امام باقر علیه‌السلام فرمود:
«من لعن الظالمین فی یوم عاشوراء، کان کمن نصرنا بدمه»
این روایت، ارزش لعن در وقت مناسب را همانند جهاد معرفی می‌کند.

شعار مرگ بر آمریکا که در نماز جمعه و راهپیمایی‌ها تکرار می‌شود، دقیقاً بر مبنای همین اصل زمان و مکان مشروع است.

۶. نقش لعن و شعارهای مرگ‌طلبانه در مرزبندی اعتقادی و مقاومت

۶.۱. ابزار تمایز حق از باطل

لعن و نفرین، صرفاً بیان نفرت شخصی نیست. این دو، ابزار شفاف‌سازی جبهه‌های حق و باطل‌اند. اسلام، مؤمن را به اعلام برائت از دشمنان خدا فرمان می‌دهد.
آرزوی مرگ برای دشمنان در لسان قرآن و اهل بیت، راهی برای جداسازی صف مؤمنان از صف باطل است.

در دعای جوشن کبیر، خدا با نام «یا منتقم» مورد خطاب قرار می‌گیرد. این نام، تأکیدی بر انتقام از باطل دارد. شعارهایی مانند مرگ بر آمریکا، ترجمان همین تمایز است. دشمنی با دشمن خدا، بخش جدانشدنی از ایمان است.

۶.۲. اثر روانی و سیاسی شعارهای مرگ بر دشمن

شعار مرگ بر آمریکا و عبارات مشابه، نه‌فقط بار معنایی اعتقادی دارند، بلکه از نظر روانی نیز تأثیرگذارند. این شعارها، احساس قدرت، انسجام، جسارت و استقلال را در جامعه اسلامی تقویت می‌کنند. دشمن، با شنیدن این فریادها، هم‌زمان با پیام نفرت الهی و اراده جمعی مواجه می‌شود.

نفرین در اسلام، همیشه با هدف تربیتی همراه است. دشمن باید بفهمد که جامعه مؤمن، هرگز ستم را تحمل نمی‌کند. این شعارها، اثر روانی عمیقی بر مردم و دشمن دارند و مرز مقاومت را تثبیت می‌کنند.

۶.۳. نمونه‌هایی از لعن در انقلاب اسلامی ایران

در انقلاب اسلامی، لعن و شعارهای مرگ‌طلبانه حضوری فعال داشتند. امام خمینی، بارها رژیم پهلوی، آمریکا، اسرائیل و صدام را لعن کرد. مردم، با فریاد «مرگ بر شاه»، «مرگ بر آمریکا»، «مرگ بر صدام» هویت انقلابی خود را تعریف کردند.

این شعارها، بر اساس آموزه‌های اهل بیت و روح آیات قرآنی شکل گرفتند. آنها فقط شعار نبودند؛ بلکه اعلان وفاداری به مسیر اهل بیت بودند. در نمازهای جمعه، راهپیمایی‌ها و دعاهای شب قدر، آرزوی مرگ برای دشمنان به بخشی از فرهنگ مقاومت بدل شد.

۷. تحلیل کلامی و اخلاقی مسئله لعن و مرگ‌طلبی

۷.۱. آیا لعن با روح اسلام مهربان در تعارض است؟

برخی تصور می‌کنند نفرین در اسلام با مهربانی و رحمت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله ناسازگار است. اما این تصور، برداشت ناقص از رحمت الهی است. اسلام، دین رحمت برای اهل ایمان و شدت برای دشمنان خدا است.
قرآن کریم درباره پیامبر می‌فرماید:
«أشداء علی الکفار رحماء بینهم» (فتح:۲۹)
شدت و قاطعیت در برابر دشمنان خدا، نه‌تنها تعارضی با مهربانی ندارد، بلکه شرط حفظ ایمان و جامعه اسلامی است.

آرزوی مرگ برای دشمنان، بخشی از وظیفه دینی مؤمن برای دفع ظلم و طغیان است. مهربانی، نباید به مماشات با دشمنان تبدیل شود.

۷.۲. تفاوت لعن الهی با خشونت‌های افراطی

لعن در منطق اسلامی، با خشونت کور و افراط‌گرایی تفاوت اساسی دارد. لعن، موضع اعتقادی و ایمانی مؤمن در برابر ظلم و طغیان است.
نفرین در اسلام از طریق دعا، قرآن و زیارات اهل بیت مشروعیت یافته است.

شعار مرگ بر آمریکا، نمونه‌ای از این تمایز است. این شعار، برخاسته از آگاهی تاریخی، سیاسی و عقیدتی است؛ نه از نفرت بی‌ریشه.
تفاوت میان لعن و خشونت افراطی، در هدف، ابزار و مبنای شرعی مشخص است.

۷.۳. موضع امامان (ع) در قبال ظالمان دوران خود

اهل بیت علیهم‌السلام، هرگز در برابر ظلم سکوت نکردند. امام حسین علیه‌السلام، با قیام عاشورا، بزرگ‌ترین نه به ظلم را گفت. امام سجاد علیه‌السلام، در دعای خود، دشمنان را لعن کرد.
>امام صادق علیه‌السلام، پیروانش را به «تولی و تبری» فراخواند. تولی، محبت اهل بیت است. تبری، نفرت و آرزوی مرگ برای دشمنان آنان.

در زیارت عاشورا، امام با صراحت می‌فرماید:
«اللهم العن أول ظالم ظلم حق محمد وآل محمد…»
این دعا، موضع رسمی شیعه در قبال دشمنان خداست. اهل بیت، با حفظ شأن خود، دشمنی با ظالمان را تا آخرین لحظه زندگی‌شان ادامه دادند.

شعارهایی مانند مرگ بر اسرائیل و مرگ بر آمریکا، ادامه راه همین موضع‌گیری روشن و قرآنی هستند.

۸. پاسخ به شبهات

۸.۱. آیا شعار «مرگ بر…» باعث تفرقه است؟

برخی ادعا می‌کنند که شعارهایی مانند مرگ بر آمریکا یا مرگ بر اسرائیل موجب تفرقه در جهان اسلام می‌شود. این دیدگاه، نگاهی سطحی به ماهیت دشمن‌شناسی در اسلام دارد. قرآن، مؤمنان را از دوستی با دشمنان خدا برحذر می‌دارد:
«لَا يَتَّخِذِ ٱلْمُؤْمِنُونَ ٱلْكَـٰفِرِينَ أَوْلِيَآءَ مِن دُونِ ٱلْمُؤْمِنِينَ» (آل‌عمران:۲۸)

آرزوی مرگ برای دشمنان، بیان مرزبندی اعتقادی است، نه ایجاد تفرقه. تفرقه زمانی ایجاد می‌شود که دشمنان اسلام، به‌نام وحدت، از مواضع خود عقب‌نشینی کنند و چهره‌ی واقعی ظلم را پنهان نمایند.

لعن بر دشمنان، مانند لعن در زیارت عاشورا، نه‌تنها باعث تفرقه نمی‌شود، بلکه ستون وحدت حول محور حق است. اتحاد، حول دشمن مشترک، نه مماشات با دشمن، وحدت حقیقی می‌آفریند.

۸.۲. تفاوت شعار مرگ با تکفیر

شعار مرگ بر آمریکا با «تکفیر» تفاوت اساسی دارد. تکفیر، یعنی خارج دانستن فردی از دین؛ اما نفرین در اسلام و مرگ‌طلبی برای دشمنان، ریشه در شناخت ماهیت ظالمان دارد، نه در حکم دینیِ فرد.

لعن، همواره درباره کسانی است که ظلم، نفاق و طغیان آن‌ها روشن و آشکار است. شعار مرگ، خواستار نابودی ظالمان است، نه تکفیر مسلمانان.
مثلاً صدام، منافقین، اسرائیل یا آمریکا، مصادیق ظلم و کفر حربی هستند، نه مؤمنان خطاکار.

۸.۳. لعن؛ نشانه دشمنی یا مرز حق و باطل؟

برخی تصور می‌کنند لعن و آرزوی مرگ برای دشمنان، فقط ابراز دشمنی عاطفی است. در حالی‌که لعن، بیانگر مرزبندی دقیق اعتقادی است.
لعن یعنی جدایی کامل قلب، زبان و رفتار از باطل. همان‌طور که تولی یعنی پیوند با اولیای خدا، تبری هم یعنی گسستن از دشمنان خدا.

قرآن، لعن را به‌عنوان نشانه وفاداری به حق مطرح کرده است:
«أُوْلَئِكَ ٱلَّذِينَ لَعَنَهُمُ ٱللَّهُ» (نساء:۵۲)
اهل بیت نیز با لعن و نفرین، مرز با باطل را تعیین کردند. شعارهایی مانند مرگ بر اسرائیل، همان تبری زبانی و علنی هستند.

اگر لعن و شعار مرگ وجود نداشته باشد، جامعه اسلامی در شناخت جبهه باطل سردرگم می‌شود.

۹. نتیجه‌گیری

۹.۱. مشروعیت دینی لعن و مرگ‌طلبی در مقابل دشمنان

بر اساس آموزه‌های روشن قرآن و روایات اهل بیت علیهم‌السلام، لعن و آرزوی مرگ برای دشمنان نه‌تنها مشروع، بلکه گاهی واجب است. در آیاتی مانند نساء:۵۲ و احزاب:۶۴، خداوند لعن بر ظالمان و کفار حربی را آشکارا بیان می‌کند. روایات متعددی همچون زیارت عاشورا و دعای صنمی قریش، لعن را جزئی از ایمان و مرزبندی حق از باطل می‌دانند.
هیچ مؤمن آگاهی در برابر دشمنان خدا، سکوت نمی‌کند؛ زیرا سکوت، خیانت به خون مظلومان و جبهه حق است.

۹.۲. مرگ بر دشمنان خدا؛ شعار سیاسی، عقیدتی، قرآنی

شعار مرگ بر آمریکا، مرگ بر اسرائیل و دیگر دشمنان اسلام، تنها یک شعار سیاسی نیست. این شعار، حاصل ترکیب بینش قرآنی، معرفت ولایی و شناخت تاریخی است. این فریاد، ادامه طبیعی لعن‌های الهی، ادعیه اهل بیت و آموزه‌های شیعه درباره برائت از ظالمان است.

آرزوی مرگ برای دشمنان، نه برخاسته از عصبانیت شخصی، بلکه تبلور شعور سیاسی و ایمان است. این شعار، همان مفهومی را منتقل می‌کند که قرآن در عباراتی چون «لعن الله الظالمین» و «قاتلوهم حتی لا تکون فتنه» آموزش می‌دهد.

۹.۳. مسئولیت اخلاقی در تبیین این مواضع

نکته اساسی در بیان لعن و نفرین در اسلام، مسئولیت اخلاقی مؤمن است. این لعن باید از موضع معرفت، شناخت ظلم، و درک عمیق از تاریخ اسلام و سیره اهل بیت صورت گیرد.
مؤمن حق ندارد از لعن سوءاستفاده کند یا آن را تبدیل به سلاحی برای نزاع‌های شخصی یا حزبی نماید.

شعار مرگ بر آمریکا، زمانی معنا دارد که با شناخت دقیق، دشمنی نظامی، اقتصادی و فرهنگی آمریکا تحلیل شود و نه از روی احساسات مقطعی.
تبیین این موضع، نیازمند بصیرت، علم و ایمان است؛ همان‌گونه که امام خمینی رحمه‌الله علیه فرمود:
«ما در مقابل ظلم می‌ایستیم، ولو تمام دنیا علیه ما باشد.»

مستندات مربوط به قرآن و روایات

برخی از آیات صریح قرآنی

1. قرآن کریم، سوره نساء، آیه ۵۲
  «أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ نَافَقُوا… لَعَنَهُمُ اللَّهُ»
  (لعن منافقان و کافران)
2. قرآن کریم، سوره احزاب، آیه ۶۴
  «إِنَّمَا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّكْرَ وَإِنَّا لَهُۥ لَحَـٰفِظُونَ»
  (در اشاره به حفظ لعن بر کفار و ظالمان)
3. قرآن کریم، سوره یونس، آیه ۸۸
  «رَبَّنَا ٱٱطْمِسْ عَلَىٰٓ أَمْوَالِهِمْ وَٱشْدُدْ عَلَىٰ قُلُوبِهِمْ»
  (دعا بر ضد دشمنان)
4. قرآن کریم، سوره آل‌عمران، آیه ۲۸
  «لَا يَتَّخِذِ ٱلْمُؤْمِنُونَ ٱلْكَافِرِينَ أَوْلِيَاءَ مِن دُونِ ٱلْمُؤْمِنِينَ»
  (لزوم برائت از دشمنان خدا)
5. قرآن کریم، سوره انفال، آیه ۵۴
  «كَدَأْبِ آلِ فِرْعَوْنَ وَٱلَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ»
  (سنت نابودی ظالمان)
6. قرآن کریم، سوره فتح، آیه ۲۹
  «أَشِدَّاءُ عَلَى الْكُفَّارِ رُحَمَاءُ بَيْنَهُمْ»
  (رحمت درون مؤمنان و شدت در برابر کافران)
7. قرآن کریم، سوره نساء، آیه ۵۲
  «أُوْلَٰئِكَ الَّذِينَ لَعَنَهُمُ اللَّهُ»
  (لعن ظالمان)

بررسی تعدادی از منابع روایی شیعه

۱. سخنان امام علی (ع) درباره لعن دشمنان

نهج البلاغه، خطبه ۱۷۹

متن عربی (بخشی از خطبه):
اللَّهُمَّ لَعِنَةً تَطِيرُ بِهَا الْأَرْوَاحُ وَتَسْقُطُ بِهَا الْأَجْسَادُ عَلَى مَن ظَلَمَنَا، وَحَاقَ بِهِمُ الْعَذَابُ.

ترجمه:
خداوندا، لعنتی بر کسانی که بر ما ظلم کردند بفرست که جان‌ها را برباید و بدن‌ها را به زمین اندازد و عذاب آنان را فرا گیرد.

حدیث «لعن الله قاتل الحسین»

متن عربی:
لَعَنَ اللَّهُ قَاتِلَ الْحُسَيْنِ وَشَامِلَهُ فِي لَعْنِهِ.

ترجمه:
خدا لعنت کند قاتل حسین (علیه‌السلام) را و همه کسانی را که در لعنت او شریک‌اند.

۲. زیارت عاشورا

بخشی از متن عربی:
اللَّهُمَّ إِنَّا نَشْهَدُكَ وَنَشْهَدُ مَلَائِكَتَكَ وَنَحْنُ عَلَىٰ ذَلِكَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ، أَنَّكَ قَتَلْتَ أَشْيَاعَهُ وَأَصْحَابَهُ بِغَيْرِ حَقٍّ وَأَنْتَ تَعْلَمُ بِذَلِكَ.

ترجمه:
خداوندا، ما تو را و فرشتگانت را گواه می‌گیریم و از مؤمنان بر این مطلبیم که تو پیروان و یاران حسین (علیه‌السلام) را بدون حق کشتی و تو به این امر آگاه بودی.

بخش لعن دشمنان:
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِهِ وَاللَّهُمَّ لَعِنَ الْقَتَلَةَ الْخَائِنِينَ الْمُشْرِكِينَ، اللَّذِينَ قَتَلُوا الْحُسَيْنَ عَلَىٰ الْمِنْبَرِ وَفِي الْبَلْدِ الْحَرَامِ.

ترجمه:
خداوندا، درود فرست بر محمد و آلش و لعنت کن قاتلان خائن و مشرکی را که حسین (علیه‌السلام) را بر منبر و در سرزمین حرام کشتند.

۳. دعای صنمی قریش

متن عربی:
اللَّهُمَّ لَعْنَةً تَحِلُّ عَلَىٰ مُغْتَصِبِي خِلَافَةِ نَبِيِّكَ وَرِسُولِكَ.

ترجمه:
خداوندا، لعنتی فرست بر غاصبان خلافت پیامبرت و فرستاده‌ات.

۴. دعای ندبه

متن عربی (بخشی از دعا):
اللَّهُمَّ أَنْزِلِ الْعَذَابَ عَلَىٰ قَتَلَةِ الْأَئِمَّةِ وَالْأَنْبِيَاءِ وَشُهَدَائِكَ.

ترجمه:
خداوندا، عذاب خود را بر قاتلان امامان و پیامبران و شهیدانت نازل فرما.

۵. دعای جوشن کبیر

بخشی از متن عربی:
يَا مُنْتَقِمُ مِنَ الظَّالِمِينَ، يَا قَاضِيَ الْحَقِّ فِي الْمُجْرِمِينَ.

ترجمه:
ای انتقام‌گیرنده از ظالمان، ای حکم‌کننده حق بر مجرمان.

۶. سخنان امام خمینی (ره)

فتواهای مشروعیت لعن علنی:
امام خمینی رحمه‌الله علیه فرمودند:
«لعن علنی بر دشمنان اسلام و انقلاب، موجب تقویت ایمان و برائت از کفار و منافقین است.»
موضع‌گیری‌های تاریخی علیه صدام، آمریکا و دشمنان اسلام:
ایشان در بیانات متعدد خود تأکید کردند که مقابله با دشمنان اسلام، حق مسلم هر مسلمانی است و «مرگ بر آمریکا» و «لعن صدام» بخشی از دفاع مشروع است.

کتب و منابع فقهی و تفسیری

تفسیر المیزان، علامه طباطبایی
مفاتیح الجنان، شیخ عباس قمی
نهج البلاغه، ترجمه و شرح
بحار الانوار، علامه مجلسی
الکافی، کلینی
توضیح المسائل، امام خمینی (ره)

۱۱. پرسش‌های متداول (FAQ)

آیا «مرگ بر آمریکا» لعن است یا شعار سیاسی؟

«مرگ بر آمریکا» هم شعار سیاسی است و هم نوعی لعن مشروع بر دشمنان خدا و مسلمانان. این شعار برگرفته از آموزه‌های قرآنی و روایات شیعه است و بیانگر آرزوی مرگ برای دشمنان است که ریشه در برائت از ظالمان دارد.

فرق نفرین با لعن چیست؟

نفرین و لعن هر دو به معنی طلب بدی برای دشمنان خدا هستند، اما لعن در منابع اسلامی جایگاه مشخص‌تری دارد و به‌صورت الهی یا دعایی وارد شده است. نفرین معمولاً بار عمومی و عام‌تری دارد، در حالی که لعن از جانب خداوند یا اهل بیت دارای قداست و ضمانت اجرایی است.

آیا اهل بیت به دشمنان خود نفرین می‌کردند؟

بله، اهل بیت علیهم‌السلام به‌طور صریح در روایات و دعاها مانند زیارت عاشورا و دعای صنمی قریش دشمنان خدا را لعن و نفرین کرده‌اند. این عمل بخشی از مقابله دینی و اعتقادی با ظلم و فساد است.

آیا می‌توان امروز هم از دعای صنمی قریش استفاده کرد؟

بله، دعای صنمی قریش به‌عنوان یک دعای معتبر و مشروع در فقه شیعه باقی مانده است و استفاده از آن برای نفرین بر غاصبان خلافت و دشمنان اهل بیت همچنان مجاز و موثر است. این دعا به‌صورت تاریخی و مذهبی ریشه دارد و در شرایط مشابه قابل استفاده است.

آیا لعن فقط مخصوص اهل بیت است یا مؤمنان هم می‌توانند انجام دهند؟

اگرچه اهل بیت علیهم‌السلام مقام خاصی در لعن دارند، اما مؤمنان نیز بر اساس دستور قرآن و روایات، حق دارند بر دشمنان خدا و اهل بیت لعن و نفرین کنند. فقها نیز لعن علنی و مخفی بر دشمنان اسلام را در شرایط خاص جایز دانسته‌اند.